Soluk mavi noktanın gözleri

“Önemli olan soru sormaktan vazgeçmemek. Merakın varoluşunun da kendine has bir nedeni var. Ebediyetin, yaşamın ve gerçekliğin fevkalade yapısının esrarı üzerine düşünüp de hayranlık duymamak mümkün değil. Her gün bu sırrın çok ufak bir bölümünü dahi anlamaya çalışmak kâfi.”

Albert Einstein’ın 2 Mayıs 1955 tarihli Life Magazine’de yayımlanan makalesinde geçen bu pasaj, keşfin büyüsüne bir kez olsun kapılmış herhangi birini etkisi altına almaya yetecek tesire sahip. Bu büyüleyici etkiden nasibini alanlardan biri de Arizona State Üniversitesi Astronomi ve Astrofizik Bölümü’nde görevli Profesör Feryal Özel. Üstelik Özel’in ismini son dönemde sıklıkla duymamıza neden olan gelişme, asırlardır devam eden, evreni anlamlandırma çabası içinde pek de “ufak” bir yer teşkil etmiyor.

Feryal Özel’in 1996 yılında tamamladığı lisans eğitimden bu yana elde ettiği başarı ve unvanlar arasında NASA tarafından verilen Hubble ödülüne layık görülen ilk ve tek Türk, Amerikan Astrofizik Derneği’nin yılda bir defa en başarılı astrofizikçiye verdiği Maria Goeppert Mayer ödülünün 2013 yılındaki sahibi, Harvard Radcliffe, Berkeley Miller Enstitüsü üyesi ve NASA Astrofizik Danışma Komitesi Başkanı gibi birbirinden kıymetli başlıklar yer alıyor. Tüm dünyanın gözlerini Profesör Özel’e çevirmesine neden olan gelişmeyse 10 Nisan 2019 tarihine kadar formlarına dair yalnızca simülasyon ve tahminlerde bulunulan karadeliklerin, bilim dünyası için yeni bir çığır açan Event Horizon Telescope (EHT) projesiyle görüntülenmesinde oynadığı öncü rol oldu.

Merhaba Powehi*

Özel gözlemlenebilir evrendeki en büyük galaksilerden biri olan Messier 87’nin merkezinde yer alan ve Dünya’dan 53 milyon ışık yılı mesafede yer alan karadeliği (Powehi) fotoğraflayan EHT’ye katkıda bulunacak çalışmalarına 2000 yılında başlamıştı. O tarihte kaleme aldığı makalede, takip eden yıllarda görüntülenmesi mümkün olacak karadeliğin imaj büyüklüğüne dair isabetli tahminlerde bulunan Özel, 20 yılı aşkın süren çalışmalarının ardından insanlık için kainatın bilinmezlerinden biri olarak görülen karadeliklerin anlamlandırılması yolunda atılan büyük adımda, büyük sorumluluk sahibi isimlerden biri.

Bu yıl Geleceği Tasarlamak temasıyla gerçekleşecek Brand Week Istanbul’un konuşmacı listesinde yer alan Profesör Feryal Özel, konuşmasında “Tarihte bir karadeliğin ilk kez fotoğraflanması bilim, Dünya ve insanlığın geleceği açısından ne ifade ediyor?” ve “Dünya ve galaksimizin ötesini keşfetme çalışmaları, Dünya’nın sorunlarını çözmeye nasıl katkı sağlayabilir?” gibi esaslı sorulara yanıt arayacak. Carl Sagan’ın tarifiyle “soluk mavi nokta”dan evrenin geri kalanına doğru atılan bugüne kadarki en keskin bakışların sahibi için çok da zorlu bir görev olmasa gerek.

Yılın en ilham verici haftası hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler, etkinliğin internet sitesine buradan ulaşabilirler.

* Bitimsiz yaratılışın süslü karanlık kaynağı. University of Hawaii-Hilo’dan dilbilim profesörü Larry Kimura’nın M87’nin merkezinde yer alan karadeliğe verdiği isim. Powehi, 18’inci yüzyılda söylenen ve Hawaii evreninin yaratılışını anlatan bir ilahide geçen iki kelime Po ve Wehi’nin birleşimden türetilmiş bir isim.