“Yeni deneyimleri seçin”

Yale Üniversitesi’nden Prof. Craig Wright, hayatı boyunca “dâhileri” ve hayatlarını inceledi. Biz de sonuçlarını The Hidden Habits of Genius kitabında anlatan Wright ile dâhileri tartıştık. Daha iyi haberse Wright’ın bu yıl Kasım ayında Brand Week Istanbul’daki konuşmacılardan biri olması.

Dâhiler üzerine çalışmaya nasıl başladınız?

Hayatım boyunca bir şeylerde iyi olan insanları izledim ve benim yapamadığım şeyleri nasıl bu kadar iyi yapabildiklerini merak ettim. Konser piyanisti olmak için Eastman School of Music’e gönderildim. Çok çalıştım. Çok güçlü bir iş ahlakım vardı ama bir süre sonra konser piyanisti olarak hiçbir zaman para kazanamayacağımı fark ettim. Müziğe yeteneğim yoktu. O yüzden müzikolog olmak için Harvard’a gittim. Yale’da Bach, Beethoven ve Brahms’ı öğretmeye başladım ama karşılaştığım en enteresan insan Mozart oldu. Bir insanın böylesine güzel melodileri bir daha düzeltilmesine gerek olmadan kafadan yazabilmesi fikri benim için çok etkileyiciydi. Doğru olup olmadığını merak ettim. Dünyayı dolaştım; Polonya, Berlin, Viyana, Paris, Salzburg… Mozart’ın otografilerini inceledim. Sonra Leonardo da Vinci’yle ilgilenmeye başladım ve Mozart ile benzer özelliklere sahip olduğunu fark ettim. İlgim giderek arttı.

Kitabınızdaki bulguları nasıl özetlersiniz?

Dünyayı değiştirebilme kapasitesinin, bir dâhi olma fikrinin düşündüğümden çok farklı olduğunu gördüm. İlk başlarda dâhilerin bir anda “Ah, buldum!” diyebilen, mucizevi ve istisnai yaratıklar olduğunu düşünüyordum. Ancak her şey bu kadar basit değil. Doğal yetenekler ve IQ bir yere kadar önemli ama çok çalışmak, tutku, merak, özgüven, fikirleri birleştirip yeni öngörüler oluşturabilmek ve şans gibi özellikler de değerli. Deha beklediğimden farklı çıktı; dehanın önceden belirlenmiş bir şey olmaması umut verici.

Kitapta yaratma sürecinden bahsediyorsunuz ve dâhi olarak sınıflandırdığımız, çok başarılı yaratıcıların hikâyelerini anlatıyorsunuz. İnsanların yaratım süreçlerinde ya da kariyerlerinde kullanabilecekleri çıktılar var mı?

Bir şirkette çalışıyorsunuz diyelim. Şirketlerin kuralları, prosedürleri ve protokolleri var. Bu, yaratıcı özgürlük için ideal bir ortam değil. Peki, bu bağlamda nasıl dâhi olabilirsiniz? Kişisel ve profesyonel hayatlarınızda yapabileceğiniz şeyler var. Mesela kendinizi geliştirmek. Boş zamanlarınızda öğretici videolar izlemek, aynı restorana birden fazla gitmemek, seyahat ettiğinizde farklı yerlere gitmek. Bir şirkette çalışırken de şunu öneririm. Mümkün olduğunda, daha yüksek maaştan ziyade daha çok öğrenebileceğiniz, sorumluluğunuzun artacağı pozisyonlar seçin. Başarın ve başarısız olun. Başarısız olmak çok önemlidir. Bir organizasyon içerisinde size kapılar açıldığında, sizi yeni deneyimlere sürükleyecek seçeneği seçin. Tek bir alana odaklanmaktansa, yatay olarak öğrenebileceğiniz fırsatların peşinden koşun. Çünkü eğer bir gün o şirketin başına geçer ve dünyayı etkileyecek kapasiteye ulaşırsanız, geniş bir görüşünüzün olması sizi daha iyi konumlandıracaktır.