Reklam Yaratıcıları Profil Araştırması Sonuçları-1

MediaCat olarak bu ay bir ilke imza atıp, Türk reklamcılarının sosyo-kültürel profilini çıkarmak üzere, yaratıcı reklam ajanslarında kreatif direktör, art direktör, stratejist ve reklam yazarı olarak çalışan reklam yaratıcılarına yönelik kapsamlı bir anket çalışması gerçekleştirdik. Ortaya şaşırtan sonuçlar çıktı.

Her şey Serdar Erener’in ‘Reklamcılık sektöründe niye halk çocukları yok?’ sorusuyla başladı. Daha önce de benzer bir araştırma isteğini Serdar ve başka birçok reklamcı defalarca dile getirmişti. Reklamcılar da milyarlarca dolarlık sektörlerin, markaların satışına katkıda bulunan fikirleri yaratanların, stratejileri geliştirenlerin, tasarımları yapanların profilini merak ediyordu.

Prof. Dr. Haluk Gürgen’den öğrendiğim kadarıyla, yıllar önce Reklamcılar Derneği sektörde çalışan reklam yaratıcılarına yönelik profil araştırmasını Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyeleri ile birlikte yürütmüş, ancak çıkan sonuç yeterince tatmin edici bulunmadığı için araştırmadan yararlanılmamış.
Reklam yaratıcıları, çok göz önünde olmasalar da, sahnede değil mutfakta durmayı tercih etseler de, içinde yaşadığımız popüler kültürü ve bu arada genel kültürel iklimi şekillendiren en önemli aktörler arasında yer alıyorlar. Malum, dilimizden reklam cingılları, aklımızdan reklam sloganları, sohbetlerimizden reklam esprileri eksilmiyor.

Reklamcılar hitap edecekleri hedef kitleleri daha iyi anlamak ve tanımak için sayısız araştırma yaptırarak, kalitatif ve kantitatif değerlendirmelere başvurarak, toplumu sosyo-ekonomik statü gruplarına ayırarak, insanları demografik ve psikografik profiller altında tasnif edip içgörüler geliştirirek kitle davranışlarını etkilemeye ve yönetmeye çalışırlar.

 44 SORULUK ANKET

Kısacası reklamcılar toplum hakkında çok şey biliyor, toplumu yakından tanıyorlar ancak kimse reklamcıları tanımıyor. Aklımızda onlara dair bazı önyargılar, basmakalıp fikirler ve üstünkörü bilgiler var kuşkusuz ancak bunların gerçeklere ne kadar uyduğu kuşkulu.

Peki soluduğumuz kültürel atmosferi yaratan en önemli aktörler arasında yer alan bu reklamcılar kim? Nasıl bir sosyo-kültürel portreye sahipler? Hitap ettikleri geniş toplum kesimleriyle ne kadar benzeşiyor, onlardan ne kadar farklılaşıyorlar? Hangi okullarda okumuşlar? Nasıl bir aile yapısına ve geçmişine sahipler? Siyasi olarak nerede duruyorlar? Güncel siyasi gelişmeler hakkındaki fikirleri ne? Dinle ilişkileri nasıl? Hangi gazeteleri okuyorlar, hangi köşe yazarlarını seviyorlar, hangi web sitelerini takip ediyorlar?
MediaCat olarak, bir ilke imza atıp bu soruların yanıtlarını bulmak, Türk reklamcılarının sosyo-kültürel profilini çıkarmak üzere, yaratıcı reklam ajanslarında kreatif direktör, art direktör, stratejist ve reklam yazarı olarak çalışan reklam yaratıcılarına yönelik kapsamlı bir anket çalışması gerçekleştirdik.

62 AJANS, 368 KİŞİ
Nielsen Media verilerinden yararlanarak oluşturduğumuz 2009’un en büyük 70 ajansı arasından 62’sinin kreatif direktörlerine, stratejistlerine, reklam yazarlarına ve art direktörlerine araştırma sorularımızı ilettik. ‘Online anket formu’ yöntemini kullandığımız araştırmada başta Manajans/JWT olmak üzere birkaç ajansa ne yazık ki sorularımızı iletemedik. Anketimiz bu ajanslardan toplam 368 kişiye ulaştı. Anketi ulaştırdığımız kişilerin 190 tanesi anketi doldurdu. Yaklaşık yüzde 52’lik bir geri dönüş elde ettik. 6 kişi siyasi görüşlerle ve dinle ilgili sorulardan rahatsız olduklarını belirterek anketi yanıtlamayacaklarını belirttiler. Bir kişi ise sorulardan rahatsız olduğunu ancak yine de anketi yanıtladığını belirtti. Anketi doldurmak istemeyen 6 kişiden özellikle iki tanesi tepkilerini abartarak internete, Facebook’a taşıdılar.

44 soruluk anketimiz sonucunda alınan yanıtları değerlendirerek tablolar oluşturduk. Tüm tabloları tek bir sayıda yayımlamak bu köşenin sınırlarını çok çok esneteceği için (şu haliyle bile epey esnemiş durumda) sonuçları ikiye böldüm. Bu sayıda temel sosyo-ekonomik ve demografik sorulara verilen yanıtlara ait tabloları yayımlıyorum. Bir de anketi yanıtlamayı reddeden 6 kişinin en çok itiraz ettiği soru olan ‘Hangi dini vecibeleri yerine getiriyorsunuz?’ sorusunun yanıtlarına yer veriyorum.

EN YÜKSEK KATILIM KREATİF DİREKTÖRLERDEN

Araştırmaya en büyük ilgi kreatif direktörlerden geldi. Anketi 62 ajanstan 72 kreatif direktöre ulaştırdık. Yaklaşık yüzde 59’u yanıt verdi.

Yanıt verme konusunda kreatif direktörleri art direktörler takip ediyor. (yüzde 32,1), hemen arkalarından yüzde 30’la reklam yazarları geliyor. Stratejistlerin yanıt verenler içindeki oy oranı ise yaklaşık yüzde 16.
Reklam yaratıcılarının ortalama reklamcılık deneyimi 9,7 yıl. ‘Kaç yıldır reklamcılık yapıyorsunuz?’ sorusunun yanıtlarına baktığımızda katılımcıların yüzde 9,5’sinin 20 yıldan fazla süredir reklam yaratıcısı olarak sektörde çalıştığını görüyoruz.Reklamcılığı yeni mezunlara önerip önermediklerini sorduğumuzda çoğunluk kararsız kalmış.

YAŞ ORTALAMASI 33,
YÜZDE 64,2 ERKEK
Genel algının aksine reklam sektöründe çalışan yaratıcıların yaş ortalaması o kadar düşük değil, sektör sanıldığı kadar genç değil. 24 yaş altı yaratıcıların oranı sadece yüzde 3,2 iken genel yaş ortalaması 33. 50 yaş üzeri yaratıcıların oranı  yüzde 2,1iken, yüzde 38,9’luk bir oranla ağırlıklı olarak 30-34 yaş arası yaratıcılar çalışıyor sektörde.

Sektörde çalışanların cinsiyetlerine baktığımızda yüzde 35,8’inin kadın, yüzde 64,2’sinin ise erkek olduğunu görüyoruz. Basitleştirerek ifade etmek gerekirse her üç reklam yaratıcısından 2’si erkek. Müşteri ilişkileri tarafında kadın ağırlıklı bir profil söz konusu olabilir, ancak mutfakta kesinlikle erkeklerin hakimiyeti söz konusu.

Ankette ‘Aileniz nereli?’ sorusunun yanıtlarından çok net bir tablo çıkıyor: Türk reklamcıları çok büyük oranda üç büyük şehirde yetişmiş görünüyor.

Soruya İstanbul (yüzde 41,4), Ankara (yüzde 9,4) ve İzmir (yüzde 9,4) diye yanıt verenlerin oranı yüzde 60’ı buluyor. Üç büyük şehri 5 reklamcıyla Eskişehir, 4’er reklamcıyla İzmit ve Sivas izliyor.

EĞİTİM DURUMU ÜNİVERSİTE MEZUNU, MEDENİ HAL BEKAR
Benim için şaşırtıcı sonuçlardan biri, eğitim durumuyla ilgili soruya verilen yanıtlardan çıktı. Araştırmaya başlarken yüzde 100 üniversite mezunu bir profille karşı karşıya olduğumu düşünüyordum. Oysa sonuçlara göre sektörde yüzde 3,7 gibi küçük bir oranda da olsa lise mezunu yaratıcılar var.
Reklam ve medya sektörü sanıyorum evlilik hayatının en kısa sürdüğü iki sektör.

Reklam yaratıcılarının yüzde 51’i bekar, yüzde 10’u ise boşanmış. Yaklaşık yüzde 40’ı ise evli.

Çocuk sahipliğinde ise liderlik çocuğu olmayanlarda. 190 kişiden sadece 40’ının çocuğu var. 29 kişinin tek çocuğu (yüzde 15,3), 11 kişinin ise 2 çocuğu var (yüzde 5,8).

SOSYAL YAŞAM RENKLİ
Reklam yaratıcılarının sosyal yaşamları çok renkli görünüyor. En az ilgi gören etkinlik tiyatro ile opera ve klasik müzik konserleri. Yaratıcıların yaklaşık yüzde 25’i senede bir kereden az tiyatroya gittiğini belirtirken, yüzde 14’ü hiçbir zaman tiyatroya gitmediğini belirtmiş. Yaratıcıların yaklaşık yüzde 23’ü senede bir kereden daha az opera ve klasik müzik konserlerine gittiğini belirtirken, yüzde 15’i hiç gitmediğini söylüyor.
Sinemaya, bara gitmek ve akşam yemeği için dışarı çıkmak en çok ilgi gören aktiviteler.
‘En çok hangi restoranları tercih edersiniz?’ sorusuna verilen yanıtlarda ilk sırada 360 yer alıyor (9,5). Kitchenette ve House Cafe’ler en fazla tercih edilen restaranların başında geliyor. En çok sevilen içkiler arasında başı yüzde 22 ile rakı çekerken, hemen arkasından şarap ve votka geliyor. İçki kullanmayanların oranı ise yüzde 6.3.

Reklamcıların ikamet ettiği semtler konusunda birincilik Avrupa yakasında. Yanıt veren isimlerin 70’i Avupa yakasındaki semtleri, 39’u ise Anadolu yakası semtlerini belirtmiş.

Gelir durumu tablosuna göre yanıt veren reklamcıların 38’i ücretlerinin 4.500-6000 TL aralığında, 36’sı 1.500-3.000 TL aralığında, 33’ü ise 3.000-4.500 TL aralığında olduğunu beyan etmiş. Yanıt verenler arasında ücreti 10 bin lirayı aşan reklamcıların sayısı ise 21.

REKLAMCILAR ÇOK ÇALIŞIYOR
Seyahat ile ilgili soruların yanıtlarına bakınca reklamcıların büyük kısmının şehri çok fazla terk etmediği görülüyor. Ankete yanıt verenlerin yarısından fazlası (yüzde 56) yıl boyunca 1-2 kez yurtiçi tatil yapabildiğini söylüyor. Yurtdışı tatil söz konusu olduğunda ise yılda 1-2 diyenlerin oranı yüzde 44.

DİNİ VECİBELER
‘Yerine getirdiğiniz dini vecibeler hangileri?’ sorusu açık uçlu soruldu. Bu soruya verilen yanıtlara baktığımızda katılımcıların yüzde 58,4’ü ‘yok’ derken, yüzde 13,2 cevap vermek istememiş. Yerine getirilen dini vecibelerin başında ise yüzde 11,1’le oruç yer alıyor.

TEŞEKKÜRLER
Yukarıda da belirttiğim gibi araştırma sonuçlarının devamını gelecek sayıda yine bu köşede yayımlayacağım. Bu arada bir teşekkür borcum var, yazının sonunda yerine getirmiş olayım. Soruların şekillendirilmesinde, anket modülünün temin edilmesinde, sonuçların değerlendirilmesinde ve gerekli analizlerin yapılmasında Era Research araştırma şirketinden çok değerli bir destek aldım. Era’dan özellikle Elvan Oktar ve Nazlı Yüksel’e içtenlikle teşekkür ederim.