“Salgınlara karşı hazırlıklı olmalıyız”

İhtimal dışı görünen ancak gerçekleştiğinde etkileri tüm sistemi sarsan olaylara kafa yorduğunuz oldu mu? Öngörülemezliklerle dolu bu ortamında Lübnanlı/Amerikalı yazar Nassim Nicholas Taleb 2008 yılında Siyah Kuğu kitabıyla çıkagelmiş ve belirsizliklerle savaşmanın yollarını anlatmıştı. Öyle ki kitap 27 farklı dile çevrilmiş ve New York Times’ın çok satanlarında uzun süre kalmıştı.

2010 yılında The Bed of Procrustes, 2012’de Antifragile ve nihayet 2018’de Skin in the Game ile okurun karşısına çıkan Taleb, her defasında olasılıksız görünene karşı cephe aldı. Taleb’in risk yönetimi ve konuya dair bakış açısı iş ve gündelik yaşamda pek çok sorunsala cevap bulmak için çok değerli. London Business School’da konuk profesör olarak görev yapan Taleb’in finans sektörünün dinamiklerini kavrayıp yorumlama şekli ise sıradışı.

AI, VR, IoT, MR ve bağlantılı cihazlar gibi yeni teknolojilerin yarattığı karmaşayla dolu bu yeni dünyanın risk analizini nasıl yapabiliriz?

Dünya daha bağlantılı hale geldikçe, kazananlar daha fazla kazanır hale gelecekler. 20 yıl önce var olmayan ama şimdi küresel pazara hükmeden Google gibi global bir şirketi düşünün. Aynı şey teknolojiler için de geçerli: aralarından çok azı domine edebilecek. Ancak yeni şirketlerin eski oyuncuların yerine geçtiği bir döngü hâkim olacak.

Yapay zekânın etkileri düşünüldüğünde dünya iyimserler ve karamsarlar olarak ikiye ayrılmış durumda. Finansal ya da sosyal çıktılarıyla “belirsizliği” tecrübe ettiğimiz kesin. Siz böyle bir tabloda kendinizi hangi cephede görüyorsunuz?

Ben iki cephede de değilim. Yapay zekânın pek çok farklı seviyesi var. Düşük seviyede, risk de çok düşük. Ve bugün birçok uygulamanın yer aldığı seviye burası.

Çağımızın en büyük siyah kuğusu ne hakkında olacak dersiniz? Ona nasıl hazırlanmalıyız?

Salgınlara karşı hazırlık yapmalıyız. Dünya henüz böyle bir şeye hazır değil. Bu, küreselleşmenin en tehlikeli etkisi, üstelik virüsler çok hızlı yayılıyor. Antibiyotik direnci kazanmış durumdayız. Umarım böyle bir şey yaşanmaz ama hazırlıklı olmalıyız.

İnsanlar veri krizleri ve sahte haberler gibi konular yüzünden kurumlara olan güvenlerini iyiden iyiye kaybediyorlar. Toplumlarda artan bu güvensizlik ortamını nasıl okuyorsunuz?

İnsanlar belirli bir uzman sınıfına güvenmiyorlar; tüm uzmanlara ve kurumlara değil. Bunlar, bulunduğu pazarla olan bağını kaybetmiş bürokratlardan oluşan merkezî sistemler. Ancak burada bahsi geçen kesinlikle yerel uzmanlar ve kurumlar değil.