Eli Acıman vefat etti

Modern Türk reklamcılığının kurucusu olarak kabul edilen Eli Acıman, dün akşam evinde vefat etti. Acıman için yarın Neve Şalom sinagogunda bir cenaze merasimi düzenlenecek.

Türkiye’nin en köklü ajanslarından Manajans’ın kurucusu olan Acıman 92 yaşındaydı. Acıman için yarın saat 13.00’te Neve Şalom sinagogunda bir cenaze merasimi düzenlenecek.

Pelin Özkan’ın ‘Hayatımız Reklam’ kitabında Acıman’la ilgili şu satırlar yer alıyor…

Faal Reklam Acentesi’nden Manajans/Thompson’a uzanan yol

Türk reklam tarihine damgasını vurmuş olan Eli Acıman’ın hayatı ve hayatındaki dönüm noktaları reklamcılık ve medya tarihinin de kilometre taşları…

1919’da istanbul’da doğan, 1936’da Saint Joseph Lisesi’nden mezun olan Eli Acıman, 1939 yılında Paris’e gider ve gazetecilik okur. Vitali Hakko’nun isteği üzerine ilk reklamını Eylül 1943’te şen şapka için hazırlar. 1944’te Vitali Hakko ve Mario Began’ın ortaklığı ile Faal Reklam Acentesi’ni kurar. Bu ortaklık 1950 yılına kadar devam eder.

Reklamcılık: Eli Acıman’ın bitmeyen aşkı

ikinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği, Türkiye’nin savaşa girmese de oldukça büyük ekonomik sıkıntılar çektiği yıllardır. işte bu ağır koşullarda reklamcılığa başlayan Eli Acıman Sultanhamam Selvili Çıkmazı’nda Vitali Hakko’ya ait deponun penceresiz bir odasını ofis olarak kullanır. Bir yıl sonra para kazanmaya başlayınca Cağaloğlu yokuşunda tahta bir evin üst katına taşınan Eli Acıman o ofisin kendisi için Hilton gibi olduğunu daha sonra birçok kez yinelemiştir.

1957 yılında Afif Erdemir ve Nesim Natan ile 50’şer bin lira sermaye koyarak Faal Ajans’ı kuran Eli Acıman, 12 yıl sonra ajansı ortaklarına teslim ederek Amerika’ya gider. 3,5 yıl boyunca J. Walter Thompson’da yazar ve müşteri direktörü olarak çalışır. 1960 yılında Türkiye’ye dönmeye karar veren Eli Acıman, dört ay boyunca J. Walter Thompson Paris ofisinde yaratıcı danışman olarak çalışır.

Kendisi Amerika’dayken ortaklarının ajansı çok iyi yönettiklerini anlatan Eli Acıman şöyle devam ediyor: “Sanıyorum Hürriyet’e ilan vermedikleri için bir rahatsızlık oluşmuştu. Benim olanlardan haberim yoktu. 14 Kasım 1964’te Hürriyet’in birinci sayfasında bir uyarı yazısı çıktı: ‘Aşağıdaki müesseselerin bazı sebeplerden dolayı ilanları kabul edilmeyecektir.’ Dava açmayalım diye bazı çantacı ajansların isimlerini de ekleyerek Faal Ajans’ın ismini vermişlerdi.” Hürriyet’in yayınladığı bu ilan bir anlamda Faal Ajans’ın sonu olur.

1965 yılında Faal Ajans ikiye ayrılır. Afif Erdemir Yeni Ajans’ı kurar. Eli Acıman ise Acıman Ajans’ı. Dostça ayrılan ortaklar müşterileri de paylaşırlar. Dönemin en büyük bankası olan iş Bankası Faal Ajans’ın müşterisidir. Ayrılıktan sonra Yeni Ajans’ın müşterisi olarak devam eder iş Bankası… Bu işbirliği uzun süre devam eder. Manajansla birlikte o dönemin önemli ajanslarından olan Yeni Ajans 70’li yılların başında sahibi Afif Erdemir’in intihar etmesiyle düşüşe geçer ve bir süre sonra kapanır. O günlere tanık olmuş bazı reklamcılara Afif Erdemir’in intiharının nedenini sorduğumda “Hassas bir insandı, bu mesleğin yükünü taşıyamadı. Bir müşterisinin kendisini haksız yere bırakması üzerine Çınar Otel’de intihar etti” yanıtını verdiler.

Amerika’dan yeni dönen Eli Acıman Amerika’da çoğu ajansın, kurucularının adını taşıdığını tespit etmiştir. “Bizde neden böyle olmasın” der ve Faal Ajans’tan ayrılırken yeni kuracağı ajansın adının Acıman olmasına karar verir. Gazeteye verdikleri eleman ilanı için gelen mektuplarda zarfların üzerinde genellikle ajansın adının Manajans olarak kısaltılarak yazıldığını görünce ajansın adını Manajans olarak değiştirir.

Reklamcılıkta birçok ilke imza atan Eli Acıman 1972 yılında Uluslararası Reklamcılık Derneği’nin Türkiye kolunu kurar ve 1987’ye kadar başkanlığını yapar. 1985’te ise Reklamcılar Derneği’nin kurucu başkanı olur.

1985 yılında J. Walter Thompson’la kurduğu ortaklığın sonucunda ajansın adı Manajans/Thompson olur. Bu ortaklıktan 14 yıl sonra 1999’da yaptığımız söyleşide Manajans’ın Thompson’la ortaklığının başlamasını kendisi için bir talihsizlik olarak niteleyen Eli Acıman “Bu ortaklık başlarken birinci sıradaydık, ortaklık başladıktan bir süre sonra 11-12. sıraya düştük” diyordu. Eli Acıman’a göre Türk reklam sektörü yabancı ortaklarla zamansız tanışmıştı. Acıman “Bu ortaklıkları yapmasaydık hiçbir şey kaybetmezdik. Aksine daha da ileri giderdik” diyor.

“Reklamcılığa gönül verdim, hiç pes etmedim” diyen Eli Acıman, yaptığı işler içinde pişman olduğu tek kampanyanın 1983’te gerçekleştirdiği Özal ve ANAP kampanyası olduğunu belirtmişti.

Bir Üniversite: Manajans

Sanat ve edebiyat dünyasından pek çok kişinin yolu Manjans’tan geçmiştir: Egemen Berköz, Ferit Edgü, Başar Sabuncu, Osman Ulagay, Okay Gönensin, Yılmaz Gruda, Engin Ardıç, Jack Deleon, Füsun Akatlı, Necati Tosuner, Süreyya Berfe, Duygu Asena hemen akla gelenler…

Tempo dergisine kapak olan “Eski solcular reklamcı oldu, kurtuluşa kadar reklam” yazısından öğrendiğimiz kadarıyla 1983’te Manajans ANAP kampanyasını yürütmeye karar verince o sıralarda ajansta çalışan Onat Kutlar bu kampanyayı yapmayı kabul ettiği ve imza atacağı için Manajans’tan ayrılır.

Hulki Aktunç reklamcılığa başladığı Manajans için “Ülkemizde ilkeli reklamcılığın kabesidir” diyor.
Sanat ve edebiyat dünyasında olduğu gibi Türk reklam sektöründe de birçok reklamcı Eli Acıman’ın öğrencisi olmuştur: Ersin Salman, Nazar Büyüm, izmir Tolga, Haluk Mesci, Hulki Aktunç, Faruk Atasoy, Paul McMillen, Yavuz Turgul, Jeffi Medina, Ege Ernart, Güven Turan, Süleyman Nebioğlu, Batu işmen, Metin Aroyo,   Sait Aytemur, Haluk Sicimoğlu, Zafer Ataylan, Murat Egemen, Değer Dilek, Cem Bilge, Vural Sözer, Doğan Yarıcı, Mehmet Ali Türkmen, şenay işözen, Figen isbir…

Eli Acıman’ın sektörün ilk müşteri temsilcisi olarak yetiştirdiği      izmir Tolga “Sektöre en çok yarar sağlamış reklamcılar kimler?” sorusunu şöyle yanıtlıyor: “En faydalı reklamcı hiç şüphe yok ki Eli Acıman. iki açıdan: Bir, dünyada geçerli en yüksek standartların Türkiye’ye gelmesinde gerçekten çok önemli bir rolü olmuştur. iki, reklamın ne işe yaradığını ve neler yaratabileceğinin örneklerini vermiştir. Markaların ticari hayatta etkili kılınmasında dünya standartlarında örnekler yaratmış tek reklamcı Eli Acıman’dır bence.”

1990 yılında Avrupa Reklam Ajansları Birliği (EAAA) sekizinci altın madalya ödülünü Eli Acıman’a verdi. Avrupa Topluluğu’nun toplumsal ve ekonomik hedeflerine hizmet eden reklamların yaratım ve iletişimine en çok katkıda bulunan yedi Avrupalının layık görüldüğü bu madalyanın sekizincisine de Eli Acıman layık görülmüştü.

Ülkemizin modern reklamcılık tarihi bir insan ömrüne sığacak kadar kısa olsa da alınan yol bir hayli uzun. Bu uzun yolun pek çok kilometre taşında karşımıza Eli Acıman çıkıyor.