Kelimeleriyle yaşayacak bir duayen: Nazar Büyüm

Adam Yayınları ve Anadolu Yayıncılık ile edebiyat; Ajans Ada ve Merkez Ajans ile reklam dünyasında silinmez izler bırakan yayıncı ve reklamcı Nazar Büyüm, 80 yaşında hayatını kaybetti. Büyüm’ün bir süredir kanser tedavisi gördüğü biliniyordu.

İstanbul Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı mezunu olan Nazar Büyüm, reklamcılık kariyerine 1972 yılında Manajans’ta başlamış; çok geçmeden, üç yıl sonra ise Ersin Salman, Zafer Ataylan ve Hasan Parkan ile birlikte bugün pek çok reklamcı tarafından reklam tarihinde bir kilometre taşı olarak görülen Ajans Ada’nın temellerini atmıştı.

Reklamın “sanat eseri” olduğu yıllar

Büyüm, 2000’li yılların başında MediaCat Genel Yayın Yönetmeni Pelin Özkan’a verdiği söyleşide* mesleğe başladığı 70’lerin reklamcılık anlayışını şöyle anlatmıştı: “Bir reklam kampanyasına edebiyat ve sanat ayağı ağır basan bir sanat eseri gözüyle bakılırdı. Öyle yaklaşır, ‘Yaptığımız iş, önemli bir iştir’ diye düşünürdük. Müşteri ve tüketici tabii ki dikkate alınmaya çalışılırdı ama insanlar neredeyse, kendi değerlerini jüstifiye etmek için çalışırlardı. ‘Biz bu işi çok iyi yapıyoruz’ derlerdi. Yaptıkları iş de basın kampanyasıydı.”

Reklamcılıktaki en büyük kırılmanın televizyonun devreye girmesiyle gerçekleştiğini söyleyen Büyüm, o dönemin dönüşüm sancılarını da şöyle aktarıyordu: “Biz de değiştik. Ne yapacağımızı şaşırdık. Metin düşünmeye alışmış insanlar olarak senaryo, diyalog, mizansen düşünmek zorunda kaldık. Sonra, reklam filmini kim çekecek?..”

Ajans Ada’dan ayrıldıktan sonra Merkez Ajans’ı kuran Büyüm, 1981-1993 yılları arasında hizmet veren ajansı “Az sayıda büyük müşteriyle çalışan, Türkiye’nin en kârlı ajansıydı” sözleriyle tanımlamıştı. Bir süre sonra ismi Adam olarak değişen ajans, Lowe Grup ortaklığının akabinde son olarak Lowe Adam olarak anılıyordu.

5. Kristal Elma Ödül Töreni'nde Merkez Ajans'tan Nazar Büyüm, Y&R Reklamevi'nden Serdar Erener, Ersin Salman ve İzmir Tolga. (1993)

Sönmeyen edebiyat tutkusu ve yayıncılık dönemi

Nazar Büyüm sektörde büyük bir sevgi ve saygıyla anılan bir reklamcı olsa da gerçek tutkusu edebiyattı. Öyle ki Ajans Ada’nın erken dönemlerinde ortaklarına, “Reklamcılık benim hayatımın işi değil, hiçbir zaman da olmayacak. Elimden gelenin en iyisini yaparım. Yaptığım işe, kazandığım ekmeğe saygım var. Ama ben yayıncı olacağım” demişti.

Nitekim öyle oldu. Anadolu Yayıncılık ve Adam Yayınları’nı kuran Büyüm; Adam Yayınları’nda edebiyat & sanat kitapları ve dergiler, Anadolu Yayıncılık’ta Yurt Ansiklopedisi, Türk ve Dünya Ansiklopedisi gibi kaynak kitaplar yayımladı. 1985’te Osman Kavala ve Selahattin Beyazıt’la birlikte kurduğu Ana Yayıncılık, Britannica Ansiklopedisi’nin Türkçe versiyonu AnaBritannica’yı, Britannica Compton’s’u ve Temel Britannica’yı yayımladı. Büyüm, ardında çok sayıda çeviri, derleme ve şiir kitabı da bıraktı.

Sektörden veda sözleri

Nazar Büyüm’ün vefat haberi, reklam ve yayıncılık sektöründe büyük üzüntüyle karşılandı. MediaCat Genel Yayın Yönetmeni Pelin Özkan, “Türkiye’de reklam sektörünün gelişmesine, yükselmesine ve global standartlara ulaşmasında büyük katkısı ve emeği olan özel insanlardan birini, Nazar Büyüm’ü kaybettik. Sadece reklam sektöründe değil kültür hayatımızda da büyük bir etki yarattı. Saygıyla hatırlanacak ve bizimle yaşamaya devam edecek. Hepimizin başı sağ olsun. Huzur içinde uyusun” diye yazdı.

Oğuzhan Akay, Büyüm’ü “Sektör büyüklerimizdendi. Adam Yayınları ile önemli bir yayıncıydı. Eserleriyle yaşasın” sözleriyle anarken; Tuğbay Bilbay hislerini, “Mesleğe 1972 Manajans girişli ulu bir yazardı. Eski yazarların çoğu gibi çok yönlü, ansiklopedi gibi bir adam… Yakın bir akrabamı kaybetmiş gibiyim, gibisi yok öyleyim. Başımız sağ olsun” sözleriyle aktardı.

Murat Yaylagül ise vefat haberini aldıktan sonra Büyüm ile ilgili kendisinde iz bırakan bir hatırayı paylaştı: “Üniversitede bir dönem de olsa kendisinden ders alma şansım olmuştu. Bir sürü efsane kampanyanın çıkış hikâyesini anlatmıştı. Aşırı keyifli bir dersti. Bir sabah derse kocaman bir çiçek buketiyle gelmişti. ‘Sabah bahçeden topladım size getirdim’ demişti. Eğitim öğretim tarihimde gördüğüm en hoş hareketti.”

*Söyleşinin tamamını “Hayatımız Reklam: Türkiye’nin Reklam Ustalarıyla Söyleşiler” kitabından okuyabilirsiniz.