Güncellenen ‘SES’ haritası ne söylüyor?

Türkiye Araştırmacılar Derneği (TÜAD) liderliğinde; Türkiye’de araştırma, medya ve pazarlama sektörleri için ortak bir referans noktası olmayı hedefleyen Sosyo-Ekonomik Statü (SES) Güncellemesi Araştırması, dört yıla yayılan kapsamlı bir çalışmanın ardından tamamlandı.

Araştırmanın çıkış noktası, uzun yıllardır kullanılan SES modelinin değişen toplumsal ve ekonomik gerçeklikleri yeterince yansıtamamasıydı. Bugüne kadar kullanılan SES yaklaşımının temel zaafı, giderek karmaşıklaşan sosyal ve ekonomik gerçekliği iki değişkene –meslek ve eğitim– indirgemesiydi. TÜAD Başkanı Sidar Gedik, MediaCat’e özel olarak verdiği görüşte bu çerçevenin modern Türkiye’de statüyü belirleyen dinamikleri açıklamakta artık yetersiz kaldığını belirtti ve ekledi, “Araştırmalarda kullanılmakta olan ‘2012 Sosyo-Ekonomik Statü Ölçeği’ 2010 – 2012 yılları arasında Reklamverenler Derneği, Reklamcılar Derneği, TÜAD, TİAK, RİAK gibi Meslek Örgütlerinin katılımı ve desteği ile gerçekleştirilmiş bir çalışma sonunda oluşturulmuştu. Mevcut modelde SES tanımlaması meslek ve eğitime bağlı olarak iki boyutta yapılıyordu. Yeni çalışmamızda detaylı bir araştırma-geliştirme çalışmasının ardından, SES tanımlamasına hanenin geliri ve ekonomik statüsünü tespit etmeye yönelik değişkenler de eklendi. Yeni SES tanımlama kriterleri ile hem çalışma durumu ve meslek gruplarının önceye göre çok daha detaylı olması, hem de meslek ve eğitime ek olarak hanenin gelir seviyesini de yansıtmasıyla geçmiş tanımlara göre farklılıklar taşımaktadır.  Aynı meslek ve eğitim grubu içindeki profiller artık hanenin gelir göstergeleri ile de değerlendirildikleri için farklı sosyo-ekonomik segmentlerde yer alabiliyorlar. Bu sayede toplumun daha net bir fotoğrafı çekilebiliyor.”

Bu değişim, pazarlama dünyası açısından kritik bir anlam taşıyor. Artık hedef kitleler yalnızca “kim oldukları” üzerinden değil, “nasıl yaşadıkları” üzerinden tanımlanabiliyor. Bu da markalar için daha doğru konumlandırma, daha isabetli mesajlar ve daha verimli medya planları anlamına geliyor.

Kentleşme yeniden tanımlandı

Güncellenen SES modelinin bir diğer önemli yeniliği ise kentleşme tanımının yeniden ele alınması oldu. Türkiye’nin sosyo-ekonomik dokusunu daha sağlıklı analiz edebilmek amacıyla, TÜİK’in güncel verileri temel alınarak yerleşim yerleri Yoğun Kent, Orta Yoğun Kent ve Kır olmak üzere üç ana kategori altında yeniden sınıflandırıldı. Bu çalışma, nüfusun yüzde 67,2’sinin Yoğun Kent olarak tanımlanan bölgelerde yaşadığını ortaya koyarak, kentsel yoğunlaşmanın boyutunu net biçimde gözler önüne serdi.

Konu özelinde yorumlarını merak ettiğimiz Deeper Yönetici Ortağı İhsan Özçıtak da araştırmanın metodolojik derinliğine dikkat çekerek özellikle meslek bilgisinin katmanlı şekilde sorgulanmasının ve varlık temelli ayrıştırıcıların kullanılmasının, sektörü önceki modellere kıyasla çok daha güçlü bir noktaya taşıdığını ifade etti. Özçıtak’a göre bu yaklaşım, pazarlama ve medya planlamasında kullanılan SES kırılımlarını daha güvenilir, daha açıklayıcı ve daha güncel hale getiriyor.

Toplam 21 bin adres taraması ve 6 bin 300 yüz yüze görüşme ile desteklenen araştırmanın ilk fazında elde edilen bulgular, yalnızca Yoğun Kent bölgelerindeki nüfus dağılımına odaklandı. Sonuçlar, pazarlama ve medya dünyasının yakından takip ettiği ABC1 segmentinin nüfusun yüzde 43,9’unu oluşturduğunu gösteriyor. Dağılımın devamında, yüzde 32,5 ile C2 grubunun en geniş kitleyi temsil ettiği görülürken, görece daha düşük gelir grubunu ifade eden DE segmenti yüzde 23,7 oranında konumlanıyor.

Araştırma 2026 yılında tamamlanacak

Özçıtak, ortaya konan bu güçlü demografik altyapının, davranışsal ve psikografik veri katmanlarıyla desteklendiğinde modern pazarlamanın giderek karmaşıklaşan ihtiyaçlarına çok daha etkin yanıt verebileceğini de vurguluyor. Böylece SES, yalnızca bir sınıflandırma aracı olmaktan çıkarak, stratejik karar süreçlerini besleyen dinamik bir veri setine dönüşüyor.

TÜAD, gerçekleştirilen bu kapsamlı güncelleme ile pazarlama, medya planlama ve araştırma disiplinlerine yeni bir perspektif kazandırdığını belirtiyor. Orta Yoğun Kent ve Kır bölgelerini de kapsayan Türkiye geneli SES haritasının, TİAK Veri Tabanı Araştırması’nın 2026 yılında tamamlanmasının ardından kamuoyuyla paylaşılması bekleniyor. Bu adımın, sektörde standartları yeniden tanımlayan ve uzun yıllar referans alınacak bir çerçeve oluşturacağı öngörülüyor.