Geçtiğimiz ay dikkatinizi çekmiştir. MediaCat’le birlikte 2013 Türkiye Medya Sahipliği haritasını dağıttık. Aynı haritayı 2008 yılında da vermiştik. O günden bu yana medyada neler değişti? Hangi medya grupları kapandı? Hangileri piyasaya yeni girdi? Ya da hangi kanallar, gazete ve dergiler el değiştirdi? İki fotoğrafı karşılaştırdığımızda karşımıza çıkan tablo kabaca aşağıdaki gibi.
2008’den 2013’e kaybedenler
Bu grubu ikiye ayırmamız mümkün: Az ya da çok kan kaybedenler, tamamen kaybedenler. Kan kaybeden gruplar arasında Doğan ve Çukurova dikkat çekiyor. Doğan Grubu 2008’de 26 televizyona, 8 gazeteye sahipken, 2013’te 19 televizyon (HD ve 3D kanallar hariç) ve 5 gazeteye sahip. Çukurova ise 2008’de 23 televizyon kanalı ve 3 gazeteye sahipmiş. 2013’te bu sayı 19 televizyon kanalı (HD ve 3D kanallar hariç) ve 2 gazete olarak çıkıyor karşımıza.
Ciner Grubu ise 2008’de 2 televizyon ve 11 dergi sahibiymiş. 2013’te 2 televizyon ve bir gazetesi olan Ciner’in 11 dergisinin kapandığını görüyoruz.
(Görsellerin üzerine tıklayarak yüksek çözünürlüklü versiyonlarına ulaşabilirsiniz.)
Tümüyle kaybedenler
2008’de Avrupa Amerika Holding çatısı altında dört televizyon ve dört radyo sahibi olan Erol Aksoy ile Yaşam Televizyon Yayıncılık adıyla Kanal Türk’ün sahibi olan Tuncay Özkan’ı 2013 Medya Sahipliği Haritası’nda göremiyoruz. Yine aynı şekilde Bağımsız Gazeteciler Yayıncılık adıyla Vatan Gazetesi ve beş derginin sahibi Zafer Mutlu da bu yılki haritada yoklar. Kanada’lı radyo grubu Canwest’in de elindeki radyoları satarak Türk Medya sektöründen çekildiğini görüyoruz.
Medyada büyüyenler
Medya sektöründeki en önemli büyümeler Çalık ve Doğuş gruplarında yaşanmış. Çalık grubu 2008’de bir televizyon kanalı, bir gazete ve 11 dergiye sahipken 2013’te televizyon kanalı ve gazete sayısı beşe, dergi sayısı ise 19’a yükselmiş. Doğuş Grubu Star’ı da bünyesine katarak televizyon sayısını beşten sekize çıkarmış.
News Corporation Türkiye’deki yatırımlarına devam ederek 2008’de 2 olan televizyon sayısın 2013’te 10’a çıkarmış. Samanyolu, Koza İpek ve İhlas da medyada büyüyen gruplardan. Samanyolu Grubu’nun 2008’de 3 televizyon, 3 radyo sahibiyken, 2013’te 11 televizyon ve 5 radyoya sahip olduklarını görüyoruz. Koza İpek 2008’de sadece Bugün Gazetesi’nin sahibiyken, 2013’te bu sayı 2 televizyon ve bir radyoya yükseliyor. İhlas ise 2008’de bir televizyon ve 9 dergiye sahipken, 2013’te 2 televizyon ve 25 dergiye sahip.
Yeni oyuncular
Sektöre giren yeni oyuncular ise şöyle: Al Jazeera Turk Yayıncılık ve Demirören. Kanal 7 televizyonunun sahibi Yeni Dünya İletişim’in 2013’te Hayat Görsel Yayıncılık unvanıyla devam ettiğini görüyoruz. Yine aynı şekilde Star Gazetesi ve Kanal 24’ün sahipliği 2008’de Property International isimli şirkette görünürken, bu isimleri 2013’te Star Medya Yayıncılık çatısı altında görüyoruz.
Sadece medya işi ile uğraşanlar
Ana akım medya gruplarının hepsi medya sektörünün yanı sıra başka alanlarda da iş yapıyorlar. Özellikle enerji, madencilik, inşaat ve turizm ile finans büyük grupların faaliyet gösterdiği alanlar.
TRT hariç medya sektöründe faaliyet gösteren irili ufaklı 22 grup var. Bu gruplardan çok küçük bir bölümü sadece medya işi ile uğraşıyor. Al Jazeere, Birgün, Cumhuriyet, Feza Gazetecilik, News Corp., Samanyolu Grubu, kısmen Taraf ve Sözcü’yü yayınlayan grupların başka alanlarda faaliyetleri yok.
Enerji ve madencilik cazip sektörler
Ana akım medya kanallarının çoğu enerji ve madencilik sektörlerinde oldukça aktif şirketlerin çatısı altında. Ciner, Çalık, Çukurova, Doğan, Doğuş, Koza İpek ve MNG aynı zamanda enerji sektörünün de büyük oyuncularından. Madencilik sektöründe ise Ciner, Çalık ve Koza İpek’i görüyoruz.
İnşaat ve Turizm alanında faaliyet gösteren medya grupları: Albayrak, Ciner, Çalık, Çukurova, Demirören, Doğan, Doğuş, Göktuğ (Flash TV), İhlas, Koza İpek ve MNG.
Bankalar krizinden sonra birçok medya grubu ellerinde bulunan bankaları kaybettiler ya da sattılar. Ancak bugün hala büyük oyuncuların bir kısmı bankacılık ve finans alanında faaliyet gösteriyorlar. Doğuş Grubu Garanti Bankası ile bu alandaki en büyük grup. Çalık grubunda ise Aktif Bank var.
TRT büyüdü
2008’de Türkiye’nin tek devlet medyası olan TRT dokuz yeni televizyon kanalını yayına açmış. Bugün TRT’nin 14 televizyon kanalı; 7’si ulusal, 6’sı bölgesel, 2’si uluslararası 15 radyosu bulunuyor.
Türkiye’deki tüm medya grupları 2008’den bu yana dijital medyaya yatırım yapmışlar.
Vestel’in büyük başarısı
Vestel, dünyanın en büyük belgesel kanallarından biri olan National Geographic Channel’ın ‘Mega Fabrikalar’ belgesel serisine giren ilk Türk markası oldu. 1 milyon m2‘lik bir alanda üretim yapan Manisa’daki Vestel City bu seriye konu olan ilk elektronik ve beyaz eşya şirketi oldu.
‘Mega Fabrikalar’ belgesel serisinde bugüne kadar Coca-Cola, Ferrari, Boeing, Jack Daniels, Lego, Ikea, Lamborghini gibi pek çok büyük markanın fabrikaları yer almıştı.
1983’te kurulan Vestel 1994’te Zorlu Grubuna geçmişti. Üretim kapasitesi, kapalı alan büyüklüğü, üretim hızı, çalışan sayısı gibi kriterlerin göz önüne alındığı seçim kriterlerini karşılamasının yanı sıra Vestel’in inovasyon gücü de seride yer almasında etkili oldu.
Fox International Channels Afrika ve Avrupa Başkanı Jesus Perezagua ‘Mega Fabrikalar’ belgeselinin National Geographic Channel’ın tüm dünyada izlenme rekorları kıran ve global markalara ev sahipliği yapan bir dizi olduğunu belirtiyor.
Vestel Şirketler Grubu İcra Kurulu Başkanı Turan Erdoğan’ın belirttiğine göre Vestel, 500’ün üzerinde markaya günde 76 bin ürün, yılda 15 milyon elektronik ve 7 milyon beyaz eşya üretebiliyor. 140 ülkeye ihracat yapan Vestel son yılların en hızlı büyüyen markalarından biri.