Tüketici kriz ile yaşamayı öğreniyor

Ipsos’un Reuters için yaptığı ve global ekonomide tüketicinin nabzını tuttuğu araştırmaya göre ekonomideki keskin düşüş biraz olsun yavaşlıyor.

Ipsos’un Reuters için yaptığı küresel kriz araştırması Haziran 2009 sonuçları açıklandı. Araştırma, Nisan-Mayıs 2009’da küresel gayrisafi hâsılanın % 75’ini oluşturan ve aralarında Türkiye’nin de bulunduğu gelişmiş ve gelişmekte olan toplam 24 ülkeden 24 bin kişinin görüşleri alınarak hazırlandı.

Araştırmaya göre, üç keskin düşüş döneminden sonra global tüketici güvenindeki düşüş sadece %2 de kalarak biraz olsun sabitlenmiş gözüküyor. Bu sabitlenmede tüketici güveninde, Hindistan ve Çin’deki önemli iyileşmelerin yanında ABD’deki az miktarda gerçekleşen artışın da etkili olduğu görülmekte. Buna karşın, Avrupa, Brezilya ve Rusya’da net düşüşlerle karşılaşılmakta.

Nisan 2007’de yapılan araştırmada “Mevcut ekonomik koşulları düşündüğünüzde ülke ekonomisinden ne kadar memnunsunuz?” sorusuna %55 oranında olumlu yanıt verilirken küresel ekonomik kriz ile birlikte bu oranda ciddi düşüşler yaşanmıştı. Nisan 2008 % 43’e gerileyen oran, krizin en çok hissedildiği Kasım 2008’de %31’e kadar ciddi oranda gerilemişti. Nisan-Mayıs 2009’daki araştırma sonuçlarında ise bu oran az da olsa gerileyerek %29 seviyesine ulaşarak biraz olsun sabitlenmiş durumda.

Ipsos’un araştırmasına ülkeler bazında bakıldığında ilginç sonuçlar göze çarpıyor. Tüm dünyada kriz algısında bir durulma gözlemlenirken Rusya ve Brezilya’daki memnuniyet oranında ciddi bir düşüş görülüyor. Öte yandan Hindistan ve Çin’de ekonomik gidişattan memnuniyet artıyor. Çin’de ekonomik durumdan memnuniyet Kasım 2008’e göre Nisan-Mayıs 2009’da %45’ten %61’e yükselirken Hindistan’da bu oran %65’ten %70 çıkıyor. Rusya’da ise Kasım 2008’de %52 olan memnuniyet oranı %35’e kadar gerilerken Brezilya’da Kasım 2008’de artış görülen ekonomiden duyulan memnuniyet %61’den %56’ya geriliyor.

Türkiye’de düşüş dipten dönüyor

Ekonomik kriz ile birlikte tüm dünyada tüketicilerin %73’ü gibi büyük bir kısmı hane harcamalarında kısıntıya gidiyor. Hane harcamalarında Kasım 2008’de %72 oranında olan kısıntı yeni verilerle birlikte sabitlenmiş görünüyor. Araştırmaya ülkeler bazında bakıldığında Türkiye’nin kriz psikolojisinden daha erken sıyrılmaya başladığını görüyoruz. Kasım 2008’de hanelerin %84’ü bütçe kısıntısı yaparken Nisan-Mayıs 2009’da bu oran %76’ya kadar geriliyor. Türkiye’nin aksine Rusya’da tasarruf önlemlerini %8’lik bir artışla yükselerek %81 oranına erişiyor.

Lüks Tüketim Düşerken Temel İhtiyaç Tüketimi Sabit Kalıyor

Nisan-Mayıs 2009’da Ipsos’un 22 ülkede gerçekleştirdiği araştırmaya göre Tatil, eğlence ve lüks tüketimdeki harcamalar kısılırken bakkaliye gibi temel gıda harcama kalemlerinde daha az kısıntıya gidiliyor. Eğlence, tatil ve lüks tüketim ürünlerinde Kasım 2008’e göre küçük bir artış gözlemleniyor. Örneğin Kasım 2008’de eğlence harcamalarında kısıntıya gideceğim diyenlerin oranı %76 iken Nisan-Mayıs aylarında bu oran %74’e geriliyor. Öte yandan temel gıda alışverişlerinin yapıldığı bakkaliye harcamalarında bir önceki döneme göre herhangi bir değişim gözlemlenmiyor.

Ekonomik Krizden Bankacılar ve Finansçılar Sorumlu Tutuluyor

Araştırma kapsamında ekonomik krizin sorumluların kim olduğu sorulduğunda dünyanın %40 gibi büyük bir çoğunluğu bankaları ve finansal kuruluşları gösteriyor. Bankalardan sonra Bush yönetimini sorumlu tutanların oranı %16 iken, %11’lik bir kesim ABD hükümetini sorumlu tutuyor. %19’luk bir kesim ise hem bankalar ile finans kuruluşlarının hem de ABD hükümeti ve Bush politikalarının ekonomik krize neden olduğu görüşünde birleşiyor.