Ekonomi, kültür, dijital… 2025 yılının belirleyici üç mega konusu. Türkiye’de bir grup geleceğe dair umutlarını yitirmişken, başka bir grupsa dünya işlerine yeterince bağlı; yeniliklere ve teknolojiye tutkuyla sarılıyor. Bazıları sürdürülebilirlik ve çevre duyarlılığıyla öne çıkıyor, bazıları ise dijitalleşmenin sunduğu fırsatları cesurca kucaklıyor. Peki, bu grupları ne kadar tanıyoruz? Hangi motivasyonlar, endişeler ve değerler onların hayatlarını şekillendiriyor?
Veri Enstitüsü’nün “Türkiye’nin Değişen Yüzü” araştırmasından bazı grupları özellikle MediaCat okurları için daha yakından tanıtmak istedik. Türkiye ortalamalarından sapan gruplar bunlar. Ekonomik refahın gölgesinde karamsarlaşanlar, dijitalleşmenin sunduğu fırsatlara rağmen sınırlı bütçelerle eve kapananlar, sekülerleşen gençler, komplo teorilerinin etkisindeki kalabalıklar… Bu grupları anlamak, onlara dokunmak ve etkili iletişim stratejileri geliştirmek isteyenlere duyurulur!
Metropolün karamsar gençleri (9 milyon)
- Gençlerin ve kadınların yoğunlukta olduğu bir grup.
- Ekonomik olarak yüzde 36’sı en üst gelir diliminde yer alırken, yüzde 24,5’i geçim sıkıntısı çekiyor.
- Seküler değerlere yakın ve modern yaşam tarzlarına açıklar. Yüzde 57,7’si başını örtmüyor, dini pratiklere ilgileri düşük.
- Gelecek beklentileri sınırlı. Yalnızca yüzde 2,7’si hayat şartlarının iyileşeceğine inanıyor.
- Yüzde 62’si teknoloji ve yeniliklere meraklı. Dijital alışverişe açıklar. Her 10 kişiden 8’i indirim ve kampanyaların alışveriş kararlarını etkilediğini söylüyor.
- Dijital platform sahiplikleri yüksek ve yarıya yakını X kullanıyor. Televizyona mesafeli bir profil çizen bu kitlenin 4’te 1’i hiç televizyon izlemiyor. 5’te 1’i ise haberleri televizyondan takip etmiyor.
- Finansal yeniliklere ilgililer. Yüzde 13’ü kripto paralara yatırım yapıyor.
Kentli dijitaller (11 milyon)
- Genç ve orta yaş gruplarından oluşuyor, cinsiyet dağılımı ise dengeli.
- Ekonomik açıdan güçlü bir profil çizen grubun yüzde 34’ü birikim yapabiliyor; bu oran Türkiye ortalamasının oldukça üzerinde.
- Kültürel yeniliklere ve modern yaşam tarzlarına açıklar. Yüzde 31,1’i kültür ve sanata ilgili.
- Teknoloji ve yeniliklere hızla adapte olan bu kitlenin yüzde 77’si internetten alışverişe sıcak bakıyor.
- Dijital finans çözümlerini benimseyen bu grubun neredeyse tamamı bankacılık işlemlerini mobil uygulamalar üzerinden gerçekleştiriyor.
- 3’te 1’i TikTok kullanıcısı ve yüzde 5’inin ücretli spor aboneliği bulunuyor.
- Toplumsal duyarlılıkları da dikkat çekici. Yüzde 60’ı iklim değişikliğinden endişeli, yüzde 30’u 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü kutluyor. (Türkiye genelinde bu oran yüzde 19.)
- Yaşam tarzlarını yansıtan tercihler arasında 10’da 1’inin viski tüketimi yer alıyor.
Sürdürülebilirliğe duyarlılar (3,5 milyon)
- Bu grubun eğitim ve gelir seviyeleri Türkiye ortalamasının oldukça üzerinde; üniversite mezunu oranı ülke ortalamasının neredeyse iki katına ulaşıyor. Türkiye’de üniversite mezunu oranı yüzde 21 civarında iken bu grupta üniversite mezunu oranı yüzde 39,6.
- Yaklaşık olarak 3’te 1’i beyaz yakalı çalışan.
- Dijital dünyayla güçlü bir bağları olan bu grubun en sık kullandığı sosyal medya platformları Instagram, Facebook ve X. Dijital platform sahipliği yaygın ve online alışveriş tercihlerinde Türkiye geneline kıyasla farklılık gösteriyorlar.
- Bu grup, özgürlüklerinin kısıtlanması ve iklim değişikliği konularında Türkiye ortalamasına kıyasla daha fazla endişe taşıyor. Türkiye’de iklim değişikliği konusunda endişeli olanlar yüzde 55 iken, bu grup için oran yüzde 76.
Komplo kırılganları (32 milyon)
- Türkiye’de her 2 kişiden 1’i bir komplo teorisini benimseme potansiyeline sahip.
- Bu grubun eğitim ve gelir seviyesi Türkiye ortalamasına yakın, belirgin bir fark göstermiyor. Yaş ve çalışma durumu gibi temel demografik göstergeler de anlamlı bir fark üretmiyor.
- Bilgiye ulaşma alışkanlıkları dikkat çekici: Sadece 5’te 1’i bir bilgiye ihtiyaç duyduğunda internete başvurmuyor. Bu durum, yankı odalarına düşme ihtimallerini artırıyor. Sosyal medyada aktif olan bu grubun, doğru bilgiyle buluşmak yerine kendi görüşlerini pekiştiren içeriklerle karşılaşma olasılığı yüksek.
- Bu grubun sosyal medya kullanımında WhatsApp yüzde 87 ile başı çekerken, Instagram yüzde 63, Facebook yüzde 56, X yüzde 29 ve TikTok yüzde 20 oranında tercih ediliyor.
30 yaş altı metropollüler (8 milyon)
- Eğitim seviyeleri Türkiye ortalamasının üzerinde olan bu grubun 4’te 1’i öğrenci, 4’te1’i beyaz yakalı çalışanlardan oluşuyor. Bununla birlikte yaşadıkları ekonomik zorluklar dikkat çekiyor: 3’te 1’i geçinemediğini belirtiyor. Ev sahipliği oranları ise Türkiye ortalamasının altında.
- Sosyal statü ve yaşam tarzı tercihlerinde farklılık gösteren bu grubun yüzde 50’si moda ve giyimle, yüzde 40’ı kültür ve sanatla ilgileniyor. Buna karşın maddi sıkıntılar nedeniyle yarıya yakını sosyal etkinliklerden uzak durmak zorunda kalıyor. Bilgisayar ve video oyunları bu grubun yüzde 40’ı için önemli bir hobi.
- Toplumsal ve kişisel geleceğe dair karamsarlıkları belirgin. Yüzde 80’i bekâr ve yarısı bu ülkede çocuk yetiştirmenin doğru olmadığını düşünüyor.
- Lüks ürünleri sosyal statü belirleyici olarak görenlerin oranı yaklaşık yüzde 50.
- Neo-spiritüel (yeni maneviyatçı) pratiklere ilgileri yüksek. Yüzde 11’i yoga, yüzde 16’sı meditasyon yapmış ya da yapıyor.
- Sosyal medya kullanımları Türkiye ortalamasının üzerinde seyrediyor; özellikle Snapchat kullanımı yüzde 20 ile Türkiye ortalamasının yaklaşık üç katına ulaşıyor.
- Bu grup; genç, eğitimli ve kültürel olarak modern yaşam tarzlarına açık olmakla birlikte ekonomik belirsizlik ve toplumsal karamsarlıkla şekillenen bir profile sahip.
Metodoloji: 20 Eylül 2024 – 30 Eylül 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilen “Türkiye’nin Değişen Yüzü” araştırması, yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılmış ve toplamda 6 bin 81 kişi ile görüşülmüştür. Çalışmanın örneklemi 18 yaş üzeri Türkiye nüfusunu temsil etmektedir. Araştırmanın güven aralığı, yüzde 95 güven düzeyinde ±1,26 ve yüzde 99 güven düzeyinde ±1,65 olarak hesaplanmıştır.
Yazan: Erman Bakırcı, Alev Kaynak