Z Kuşağı’nı tam olarak tanımlamaya çalışan bizim gibi yaşı geçkinlerin bir sorunu var: Bizler tarihsel olarak belli bir merkezî kültürün varlığına ya da en azından ortak birtakım popüler kültür mihenk taşlarına ihtiyaç duyuyoruz” diyor Simon Dumenco. Ad Age’in Media Guy lakaplı yazarı Z Kuşağı’nı belirleyen tarihsel ve kültürel mihenk taşlarını teorik ve pratik yönleriyle ele alıyor.
27 tip Z Kuşağı olduğunu biliyor muydunuz?
Müthiş başlangıç. Belki de hepsi doğrudur. Değilse bile doğruymuş gibi yapılabilir. Eminim Nat –hatta siz veya ben– iyi düşünülmüş süsü vereceği 21 alt kategori daha uydurabilir. Her biri için stok görseller bulup, bunları bir powerpoint’te de toplarsa buyurun size bir Z Kuşağı uzmanı. Sonrasında gelsin televizyon programlarında konuk olarak boy göstermeler, bir de kitap yazdı mı tamamdır. (Nat, eğer bu söylediklerimi yapar ve bir kitap yazarsan kazancının yüzde 10’u benimdir haberin olsun.)
[…]
Z Kuşağı’nı oluşturan kitlenin yaş grubuna dahi çok kesin bir fikir birliği yok. Bu da yılları onluk olarak bölerken aynı noktayı başlangıç olarak almadığımız için gayet doğal. Örneğin kimileri için 90’lar Bill ve Hillary Clinton’ın Beyaz Saray’a girdikleri Ocak 1993’te başlayıp 11 Eylül 2001’de sona eriyor. Benzer bir durum 60’lar için geçerli. Kimine göre bu 10 yıl JFK’nin 1963’te uğradığı suikastle başlıyor, başkalarına göre de 3 bin 500 ABD askerinin 1965’te Vietnam’a girmesiyle. Bu dönemin bitişi de 1973’e kadar uzanıyor. 1973, 60’ları bitiren yıl zira Michael Walker’ın “What You Want is in the Limo” isimli kitabında da iddia ettiği gibi 73, “rockstar’ların doğduğu yıl” olarak tarihe geçmiş durumda. Led Zeppelin, Queen ve Pink Floyd’un bu yıl sahne aldıklarını hatırlatırım. Bu hesaba göre 90’ların da Eylül 1991’de piyasaya çıkan Nirvana’nın Nevermind albümü ile başladığını söyleyebiliriz.
2 yıl ne kadar ayrıştırıcı olabilir?
Tüm bunlar Z Kuşağı’nı tam olarak tanımlamaya çalışan bizim gibi yaşı geçkinlerin bir sorununu ortaya koyuyor: Bizler tarihsel olarak belli bir merkezî kültürün varlığına ya da en azından ortak birtakım popüler kültür mihenk taşlarına ihtiyaç duyuyoruz.
Bu konu da beni biri 16, diğeri 14 yaşında iki oğlu olan en büyük ablama getiriyor. Onları Rhode Island’da en son gördüğüm tatilde 14 yaşındaki okuldan dönmüş, mutfakta bir şeyler atıştırıyor ve izlediği çok eğlenceli YouTube videosunu bana izletmek istiyordu. (Videonun konusu birkaç YouTube yıldızının, YouTube yıldızlarına yaraşır bir apartmanda son derece havalı biçimde takılmalarıydı.) 16 yaşındaki ise mahalleden bir arkadaşıyla evin oturma odasındaki dev ekran akıllı televizyonda (şaka yapmıyorum) That ’70s Show’u izliyordu. Daha sonra 14 yaşındaki çok komik olduğunu söyleyerek –en az 10 yıl önce yayınlandığından emin olduğum– Family Guy bölümünden bir sahneyi telefonundan bana gösterdi.
Kafam gerçekten karışık.
Şunu da eklemeden geçemeyeceğim, 16 yaşındaki yeğenim iPhone’una fena şekilde bağımlı olması sebebiyle 14 yaşındaki kardeşinin bir çeşit uzaylı olduğunu düşünüyor. İlk iPhone 29 Haziran 2007’de çıkmıştı ve her nasıl olduysa yalnızca iki yıllık fark, bu iki gençten birinin görece daha “akıllı telefon yerlisi” olmasını sağlamış.
Farklı bir tanımlama kriteri
Z Kuşağı’na dair teorik düzeydeki farklı tiplere dönecek olursak, belki de bugünlerde gerçekten önemli olan budur. Reklamverenler ve medyacılar önceden kuşakları birlikte büyüdükleri içerikler üzerinden tanımlarlardı. X Kuşağı’na bazen MTV Nesli denmesinin sebebi de budur. Belki de bugün kuşakların altındaki kategorileri birbirinden ayıran şey cihaz ve platform tercihleridir. Z Kuşağı bir iPhone yerlisi mi? Yoksa Facebook yerlisi mi? (Myspace ve AOL diye bir şeyden haberdar mı?)
Bir Snapchat yerlisi var mıdır? E-posta kullanmayı reddeden bir başka kategori olabilir mi? Netflix bağımlısı?
Netflix demişken, size eskiden adına gazete denilen bir İngiliz internet sitesi Independent’ta geçtiğimiz hafta yayınlanan bir yazının başlığı ile veda etmek istiyorum: “Netflix’te Friends izleyen Milenyum Kuşağı 90’lar modasına ilan-ı aşk etti.”
Bu noktada –artık nasıl olduysa– Friends’in bir bölümünü dahi izlememiş bir X Kuşağı olduğumu itiraf etmek isterim. (Yine de Jennifer Aniston’ın hangi karakter olduğunu biliyorum) Dolayısıyla Milenyum Kuşağı’ndan sonra gelecek olan kuşaktaki kızların (Alfa Nesli?) Rachel saç kesimi yapmalarını dört gözle bekliyorum.
Tabii Z Kuşağı bu konuda onlardan hızlı davranmazsa –ki bununla birlikte nur topu gibi bir yeni kategorimiz oluyor: Junior Jennifer’lar.
Kaldı 20 kategori…