Müzik birlikleri TV gelirlerinden yüzde 3 pay istiyor

Müzik birlikleri müzik kanalına da haber kanalına da aynı tarifeyi uygulama kararı aldı.

Ticari mekanlardan metrekare üzerinden telif alan müzik birlikleri radyo ve televizyon kanallarından toplam gelir üzerinden telif istiyor. Bu oran radyo kanallarında toplam gelirin yüzde 4’ü, televizyon kanallarında ise yüzde 3’ü. Televizyon ve radyo kanalları ise bu tabloya isyan ediyor. “Ben haber kanalıyım. Müzik yayınım sınırlı” diyen de, sadece müzik kanalı olarak yayın yapan da aynı tarifeye tabi. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Başkanı Ahmet Ertürk’ün müzik birliklerine savaş açmasının ardında da bu neden yatıyor.

Türkiye Musiki Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM), Musiki Eseri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG), Bağlantılı Hak Sahibi Fonogram Yapımcıları Meslek Birliği (MÜ-YAP) ve Müzik Yorumcuları Meslek Birliği (MÜYORBİR) gibi ortak tarife yayınlayan müzik birliklerinin Eylül 2007 tarihinden önce yüzde 0,5 oranında asgari ödemeyi kabul ederken 2008 Ocak itibariyle asgari oranın yüzde 3-4 olduğunu yayın kuruluşlarına yazılı olarak bildirdi. TMSF Başkanı Ahmet Ertürk’ün müzik birliklerinin “eşkıyalık düzeni” kurarak, ciddi boyutlarda telif topladığına ilişkin iddialarına MESAM Başkanı Ali Rıza Binboğa, “Bu normları yakalamak için sadece reklam geliri değil, düzenlenen geceler, sponsorluklar kısacası kasaya giren her kuruşta hakkımız var” yanıtını veriyor.

Televizyon Yayıncıları Derneği Başkanı Nuri Çolakoğlu da “Köprü başını tutuyoruz buradan geçeceksen para vereceksin diyorlar, böyle bir para vermeye de hiçbirimizin niyeti yok. Hangi hakkın kimde olduğu belirsiz. Kimin adına kimin hakkını talep ettiklerini bilemiyoruz. Kimin eserini çalıyorsak onun bedelini ödeyeme hazırız ama salma ödemeye şiddetle karşıyız. Çünkü bu başarılı olup reklam toplayanın daha fazla ödemesini gerektirecek. Müzik benim yayınlarımın binde 3’se neden gelirimin yüzde4’ünü vereyim” diye soruyor. Çolakoğlu, Kültür Bakanlığı Telif Hakları Dairesi’nde bir veri tabanı oluşturulması için teklifte bulunduklarının maliyeti kendilerinin üstlenebileceğini söyledi.

Türkiye’de ilk Fikir ve Sanat Eserleri Yasası 1951’de çıkarıldı. Bestecilerin haklarını korumalarına yönelik 5846 Sayılı Fikir ve Sanat eserleri Kanunu 2004’de değişikliklere uğradı, 5101 sayılı yasayla da çeşitli eklemeler yapıldı. Eklemeler sayesinde meslek birlikleri üyeleri adına mali hakları takip, tahsil ve dağıtım yetkisine kavuştu. Ocak 2008 itibariyle Ceza Kanunu’da Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına ilişkin bazı yeni düzenlemeler getirildi. Buna göre bu suçlar ceza kanunu kapsamına alındı. Kültür Bakanlığı her yıl tarifelerin belirlenmesi işlemini meslek birliklerine bırakıyor. Ancak tarifelerin belirlenirken uygulamaların ülkenin ekonomik ve toplumsal koşullarına uyarlanabilirliği göz önünde bulundurulması gerekiyor.

Müzik yayını yapan her yer telif ödemek zorunda. Telif ücreti mağazanın büyüklüğüne ve yerine göre değişiyor, 100 metrekarenin altında faaliyet gösteren bir mağazanın her bir meslek birliğine ödeyeceği yıllık telif ücreti 100 YTL olarak belirlendi. Turizmcilerden ise oda bazlı bir ücret isteniyor. Müzik birlikleri tarifesine göre oda başına bu ücret 112 YTL. Ancak geçen yıl müzikbirlikleri turizmcilere “300 bin yatak garantisi sunarsanız 112 YTL’yi 56 YTL’ye düşürürüz” diyerek bir teklifte bulunmuş. Turizmciler ise “160 bin yatak garantisine 40-50 YTL telif” diyerek karşı teklif vermiş. Ancak anlaşma sağlanamayınca müzik birlikleri 800 otele dava açmıştı. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) ise geçen yıl bünyesinde bulunan markalar adına ortak bir anlaşma imzaladı.

Radyo ve televizyon kanalları ise toplam gelirlerinin üzerinden bir pay ödüyor. Müzik ile ilgili programları olsun olmasın tüm kanallar bir ücret ödemek zorunda. Türkiye Musiki Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM), Musiki Eseri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG), Bağlantılı Hak Sahibi Fonogram Yapımcıları Meslek Birliği (MÜ-YAP) ve Müzik Yorumcuları Meslek Birliği (MÜYORBİR) gibi ortak tarife yayınlayan müzik birliklerinin Eylül 2007 tarihinden önce yüzde 0,5 asgari ödemeyi kabul ederken 2008 Ocak itibariyle asgari oranın yüzde 3-4 olduğunu açıkladı. Hedeflerinin dünya normlarını yakalamak olduğunu söyleyen MESAM Başkanı Ali Rıza Binboğa, “Bu normları yakalamak için sadece reklam geliri değil, düzenlenen geceler, sponsorluklar kısacası kasaya giren her kuruşta hakkımız var. Aldığımız her 100 liranın 35 lirası yurtdışına gidiyor. Onlar adına tahsilat yapıp onlara gönderiyoruz” diyor. Yayın kuruluşuyla gelirlerin yüzdesi üzerinden anlaşma yapan meslek birliklerinin hep minumumda kaldığını söyleyen Binboğa, “Biz yayın kuruluşuna senede en kötü koşullarda bize 50 bin YTL vereceksiniz diyoruz. Ancak sene sonunda gelirinden yüzde 3’ün farkını ver diyoruz. Bugüne kadar kimsenin bize bir şey verdiği yok, hep minumum rakamla kaldık. Yüzde 3 isterken yüzde 0,5’leri aldık” diyor.

Meslek birliklerinin her yıl bir takım taleplerle ortaya çıktıklarını ancak 15 yıldır bir “kör dövüşü” yaşandığını söyleyen Televizyon Yayıncıları Birliği Başkanı Nuri Çolakoğlu, şu açıklamayı yapıyor: “Gelirlerin yüzde olarak ödenmesine şiddetle karşıyız. Hangi hakkın kimde olduğu belirsiz. Biz cebimizden para vererek Kültür Bakanlığı telif hakları dairesinde bir veri tabanı oluşturulması konusunda teklifte bulunduk ancak meslek birliklerinden olumlu bir yanıt alamadık. Bir veri tabanı oluşturulmadan bu konuya makul bir noktaya bağlanamaz. Salma ödemeye karşıyız. Çünkü bu başarılı olup reklam toplayanın daha fazla ödemesini gerektirecek. Müzik benim yayınlarımın binde 3’se neden gelirimin yüzde4’ünü vereyim?”

Dünyadaki uygulamarda eserin çalındığı kadar merkezi bir yere ödendiğini söyleyen Çolakoğlu, “Dünyada çaldığı kadar üzerinden ödenir. Merkezi bir yere ödenir. Merkezi yer hak sahiplerine uygun bir şekilde dağıtır” diyor.

Eğlence ve alışveriş merkezleri, hipermarketler, spor salonları restoran ve otellere kadar telif toplanmasınının yolunu açan yasaya karşı gelenler 5101 sayılı yasada yapılan değişiklikle 50 bin ile 150 bin YTL para cezasına çarptırılıyor ve 4-6 yıl arasında değişen hapis cezasıyla yargılanıyor. Noter tespit tutanağıyla telif bedeli isteyen telif birlikleri, bu ücreti ödememekte direnen işyeri sahiplerinin doğrudan hapis cezası ve tazminat talebiyle cezalandırılması talebiyle yargıya başvurabiliyor.

MESAM: 5 bin üzerinde üyesi bulunuyor. Üyeleri arasında Aşkın Nur Yengi, Arif Sağ, Levent Yüksel, Vedat Sakman,Volkan Konak, Sümer Ezgü gibi isimler bulunuyor.

MÜYORBİR: 579 üyesi var. Üyeleri arasında Hande Yener, Gökhan Özen, Kenan Doğulu ve Deniz Seki bulunuyor.

MÜ-YAP: 102 üyesi arasında Hakan Peker, Kemal Kekeva, Orhan Gencebay, Şahin Özer, Aykut Gürel gibi isimler var.

MSG: 2 bin 309 üyesi var. Tarkan Tevetoğlu, Asım Can Gündüz, Ayhan Aşan, Ayşe Hatun Önal, Çelik Erişçi, Eda Özülkü üyeleri arasında.

* 2004’te 5846 Sayılı Fikir ve Sanat eserleri Kanunu’nda yapılan değişiklikler ile meslek birlikleri üyeleri adına mali hakları takip, tahsil ve dağıtım yetkisine kavuştu.

* Meslek birlikleri her yıl ücret tarifesi hazırlayıp Kültür Bakanlığı’nın onayına sunuyor. Onayın ardından da yeni tarifeler devreye giriyor.

* Bakanlık tarifeler belirlenirken ülkenin ekonomik ve toplumsal koşullarına uyarlanabilirliğinin göz önünde bulundurulmasını istiyor.

* Meslek Birlikleri, mağazalardan, düğün salonlarına, otel odasından, televizyon ve radyo kanallarına kadar ticari amaçlı çalınan her türlü müzikten telif hakkı talep ediyor.

* Toplanan telif ücretleri şarkıların çalınma oranlarına göre her ay sanatçıların hesabına yatırılıyor.

* Kültür Bakanlığı meslek birliklerini kanunla belirlenmiş görev ve yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini denetleme yetkisine sahip.